امام سجاد (علیه السّلام) فرمودند:
اَلمؤمِنُ مِن دُعائِهِ عَلی ثَلاثٍ: إما یُدَّخَرُ لَهُ، و إمّا
یُعَجَّلُ لَهُ، وَ إمّا اَن یُدفََعَ عَنه ُبلاءٌ یُریدُ اَن یُصیبَهُ؛
مؤمن از دعای خویش یکی از سه بهره را دارد: یا برایش ذخیره می شود، یا
برایش مستجاب می گردد، یا بلایی که مقدر بوده به او برسد، از او دفع می
شود.
تحت العقول، ص280
شرح حدیث:
خداوند، بندگان را به دعا فراخوانده و وعده ی اجابت داده است. (1)
گاهی دعا از سوی بنده ی مؤمن انجام می گیرد، ولی مستجاب نمی شود.
چنین نیست که این نیایش و حاجت خواهی بی ثمر باشد.
اگر دعا از روی اعتقاد و یقین صورت گیرد،
اگر بنده در دعایش اخلاص داشته باشد،
اگر شرایط دعا موجود باشد و موانع استجابت در کار نباشد، در این صورت، دعای مؤمن برای او ثمربخش است. بهره ی دعا به این صورت است که اگر خداوند، استجابت آن دعا را به صلاح بنده در این دنیا یا در حال حاضر نداند، برای او ذخیره می کند و در صورت شرایط بهتری برآورده می سازد، یا به سبب این دعا، بلایی از او دفع می گردد.
گاهی طبق تقدیر الهی، مقدر است که آفت و بلایی به بنده ای برسد، اما توجه او به آستان پروردگار و دست نیازی که به سوی خدا برمی آورد و حالت تضرّع و نیایشی که پیدا می کند، سبب می شود خداوند، به برکت همین توجّه، آن بلا را از او دفع کند و تقدیر خویش را عوض کند.
در روایات است که:
«دعاء، قضای الهی را پس از ابرام و حتمی شدن نیز برمی گرداند و عوض می کند.»
پس هرگز نباید ناامید شد و دست از دعا کشید.
پی نوشت:
1. اُدعونی اَستَجِب لَکُم، غافر (40)، آیه ی 60.
منبع: حکمت های سجادی (ترجمه و توضیح چهل حدیث از امام سجاد علیه السّلام)، جواد محدثی، انتشارات آستان قدس رضوی، چاپ اول (1390)
مام سجاد (علیه السّلام) فرمودند:
گاهی دعا از سوی بنده ی مؤمن انجام می گیرد، ولی مستجاب نمی شود.
چنین نیست که این نیایش و حاجت خواهی بی ثمر باشد.
اگر دعا از روی اعتقاد و یقین صورت گیرد،
اگر بنده در دعایش اخلاص داشته باشد،
اگر شرایط دعا موجود باشد و موانع استجابت در کار نباشد، در این صورت، دعای مؤمن برای او ثمربخش است. بهره ی دعا به این صورت است که اگر خداوند، استجابت آن دعا را به صلاح بنده در این دنیا یا در حال حاضر نداند، برای او ذخیره می کند و در صورت شرایط بهتری برآورده می سازد، یا به سبب این دعا، بلایی از او دفع می گردد.
گاهی طبق تقدیر الهی، مقدر است که آفت و بلایی به بنده ای برسد، اما توجه او به آستان پروردگار و دست نیازی که به سوی خدا برمی آورد و حالت تضرّع و نیایشی که پیدا می کند، سبب می شود خداوند، به برکت همین توجّه، آن بلا را از او دفع کند و تقدیر خویش را عوض کند.
در روایات است که:
«دعاء، قضای الهی را پس از ابرام و حتمی شدن نیز برمی گرداند و عوض می کند.»
پس هرگز نباید ناامید شد و دست از دعا کشید.
پی نوشت:
1. اُدعونی اَستَجِب لَکُم، غافر (40)، آیه ی 60.
منبع: حکمت های سجادی (ترجمه و توضیح چهل حدیث از امام سجاد علیه السّلام)، جواد محدثی، انتشارات آستان قدس رضوی، چاپ اول (1390)
مام سجاد (علیه السّلام) فرمودند:
خَفِ اللهَ لِقُدرَتِهِ عَلیکُ، وَاستَحیِ مِنهُ لِقُرِبِه مِنکَ؛
از خدا بترس، چون که بر تو قدرت دارد، و از او حیا کن، چون که به تو نزدیک است.
بحارالانوار، ج 75، ص 142
شرح حدیث:
«خوف» و «حیا» دو عامل سازنده اند.
خوف از خدا، برای آن است که او قدرت مطلق هستی را در اختیار دارد و همه ی جهان و مقدرات به دست اوست و در آخرت هم حساب و کتاب بندگان و داوری نسبت به اعمال و عقوبت و پاداش مردم با اوست و هیچ کس از چنگ عدالت او نمی تواند بگریزد.
حیا و شرم از خدا، زیرا او به همه چیز داناست و همه ی جهان، محضر پروردگار است و همه ی کارهای بندگان را می بیند و هیچ خلاف و جرمی از او پنهان نیست و به تعبیر قرآن، از رگ گردن به ما نزدیک تر است (1).
غفلت از قدرت خدا، انسان را به عصیان و طغیان می کشد.
بی حیایی نسبت به خدا، انسان را بر گناه و بدی گستاخ می سازد.
مؤمن، همواره باید خود را در احاطه ی علم و قدرت الهی حس کند و هیچ جا را خالی از حضور خدا نداند و احساس ایمنی از قهر و عذاب الهی نداشته باشد.
ایمان به خدا، به معنای باورداشتن خدایی است که بر ما مسلّط است و روز قیامت هم از ما درباره ی عملهایمان سؤال خواهد کرد.
ایمان به خدا، یعنی او را همه جا حاضر و ناظر دیدن و از او شرم داشتن.
گاهی افراد، از وجود یک کودک در محلی شرم می کنند و کار زشت انجام نمی دهند.
یعنی خدا از آن کودک هم کمتر است؟
در خلوت و جمع، از یاد او غافل نباشیم.
اگر ما او را نمی بینیم، او ما را می بیند!...
پی نوشت:
1. وَ نحنُ اَقرَبُ اِلَیهِ مِن حَبلِ الوَرید، ق (50)، آیه ی 16.
منبع: حکمت های سجادی (ترجمه و توضیح چهل حدیث از امام سجاد علیه السّلام)، جواد محدثی، انتشارات آستان قدس رضوی، چاپ اول (1390)
خوف از خدا، برای آن است که او قدرت مطلق هستی را در اختیار دارد و همه ی جهان و مقدرات به دست اوست و در آخرت هم حساب و کتاب بندگان و داوری نسبت به اعمال و عقوبت و پاداش مردم با اوست و هیچ کس از چنگ عدالت او نمی تواند بگریزد.
حیا و شرم از خدا، زیرا او به همه چیز داناست و همه ی جهان، محضر پروردگار است و همه ی کارهای بندگان را می بیند و هیچ خلاف و جرمی از او پنهان نیست و به تعبیر قرآن، از رگ گردن به ما نزدیک تر است (1).
غفلت از قدرت خدا، انسان را به عصیان و طغیان می کشد.
بی حیایی نسبت به خدا، انسان را بر گناه و بدی گستاخ می سازد.
مؤمن، همواره باید خود را در احاطه ی علم و قدرت الهی حس کند و هیچ جا را خالی از حضور خدا نداند و احساس ایمنی از قهر و عذاب الهی نداشته باشد.
ایمان به خدا، به معنای باورداشتن خدایی است که بر ما مسلّط است و روز قیامت هم از ما درباره ی عملهایمان سؤال خواهد کرد.
ایمان به خدا، یعنی او را همه جا حاضر و ناظر دیدن و از او شرم داشتن.
گاهی افراد، از وجود یک کودک در محلی شرم می کنند و کار زشت انجام نمی دهند.
یعنی خدا از آن کودک هم کمتر است؟
در خلوت و جمع، از یاد او غافل نباشیم.
اگر ما او را نمی بینیم، او ما را می بیند!...
پی نوشت:
1. وَ نحنُ اَقرَبُ اِلَیهِ مِن حَبلِ الوَرید، ق (50)، آیه ی 16.
منبع: حکمت های سجادی (ترجمه و توضیح چهل حدیث از امام سجاد علیه السّلام)، جواد محدثی، انتشارات آستان قدس رضوی، چاپ اول (1390)
امام سجاد (علیه السّلام) فرمودند:
لَو ماتَ مَن بَینَ المَشرقِ وَ المغربِ لَما استَوحَشتُ بَعدَ اَن یَکونَ القرآنُ مَعِیَ؛
اگر همه ی آنان که بین مشرق و مغرب اند بمیرند، امّا قرآن همراهم باشد هرگز دچار وحشت نخواهم شد.
اصول کافی، ج 2، ص 602
شرح حدیث:
کتاب مطالعه و تدبّر، کتاب عبرت و هدایت، کتاب ذکر و فکر است.
آن که همدم این کتاب آسمانی باشد، نه خسته و ملول می شود، نه تنها و بی همدم می ماند، زیرا می تواند با تلاوت آن و تدبّر در مضامین عالی و رهنمودهای جاودانه اش، جان خود را طراوت بخشد و احساس حیات کند.
در تلاوت قرآن، قاری خود را مخاطب کلام خدا می یابد.
قرآن، نامه ای از سوی محبوب و پیام زیبای آفریدگار است.
هر چه بخوانیم، مفاهیمش پایان نمی پذیرد و هر چه تأمل و اندیشه کنیم، پیوسته نکته های نو از آن می فهمیم. امام صادق علیه السّلام نیز در رمز جاودانگی و طراوت همیشگی این کتاب مقدس، فرمود:
چون که خدا آن را برای مردمی خاص یا زمانی خاص قرار نداده است، برای همه، برای همیشه و برای همه جاست. از این رو همیشه تازه و شاداب است (2).
اهل مطالعه و کتابخوانان، قرآن را هم به عنوان یک «کتاب خواندنی» همیشه کنار دست خویش داشته باشند و از مطالعه ی آن غفلت نکنند.
این است راه و رسم اقتدا به اولیای الهی.
پی نوشت:
1. برگ و بار، ص 237.
2. بحارالانوار، ج92، ص15.
منبع: حکمت های سجادی (ترجمه و توضیح چهل حدیث از امام سجاد علیه السّلام)، جواد محدثی، انتشارات آستان قدس رضوی، چاپ اول (1390)
آن که همدم این کتاب آسمانی باشد، نه خسته و ملول می شود، نه تنها و بی همدم می ماند، زیرا می تواند با تلاوت آن و تدبّر در مضامین عالی و رهنمودهای جاودانه اش، جان خود را طراوت بخشد و احساس حیات کند.
در تلاوت قرآن، قاری خود را مخاطب کلام خدا می یابد.
قرآن، نامه ای از سوی محبوب و پیام زیبای آفریدگار است.
هر چه بخوانیم، مفاهیمش پایان نمی پذیرد و هر چه تأمل و اندیشه کنیم، پیوسته نکته های نو از آن می فهمیم. امام صادق علیه السّلام نیز در رمز جاودانگی و طراوت همیشگی این کتاب مقدس، فرمود:
چون که خدا آن را برای مردمی خاص یا زمانی خاص قرار نداده است، برای همه، برای همیشه و برای همه جاست. از این رو همیشه تازه و شاداب است (2).
اهل مطالعه و کتابخوانان، قرآن را هم به عنوان یک «کتاب خواندنی» همیشه کنار دست خویش داشته باشند و از مطالعه ی آن غفلت نکنند.
این است راه و رسم اقتدا به اولیای الهی.
پی نوشت:
1. برگ و بار، ص 237.
2. بحارالانوار، ج92، ص15.
منبع: حکمت های سجادی (ترجمه و توضیح چهل حدیث از امام سجاد علیه السّلام)، جواد محدثی، انتشارات آستان قدس رضوی، چاپ اول (1390)
امام سجاد (علیه السّلام) فرمودند:
آیات القُرآنِ خزائِنُ، فَکُلَّما فُتِحَت خِزانَةٌ یَنبَغی لَکَ اَن تَنظُرَ ما فیها؛
آیه های قرآن گنجینه هایی است. پس هر گنجینه ای که گشوده می شود، سزاوار است که بنگری درون آن چیست.
کافی، ج2، ص 609
شرح حدیث:
برای تلاوت قرآن، آدابی گفته اند.
بعضی از این آداب، ظاهری است و بعضی باطنی است.
از جمله ی «آداب باطنی» در قرآن خوانی، تأمّل و تدبّر در قرآن است. قرآن با لحن گلایه آمیزی از کسانی انتقاد می کند که چرا در آیات الهی تدبر نمی کنند: «افلا یتدبّرون القرآن؟»، (1) و در آیه ای دیگر می فرماید: «ای پیامبر! این قرآن را که مبارک است، بر تو نازل کردیم تا در آیاتش تدبر کنند و خردمندان از آن پند گیرند». (2)
پس این کتاب، برای اندیشه، تأمّل و ژرف نگری است، نه سرسری خواندن و رد شدن.
تشبیهی که حضرت دارد، بسیار نیکو و زیباست.
آیه های قرآن همچون گنجینه است، درِ هر گنجینه را که باز کنند، باید به درون آن نگریست که چه جواهری در آن نهفته است.
معدن را با استخراج به ثمر می رسانند.
گنجینه ی آیات الهی هم با تفکّر و ژرف نگری، برای قاری روشن و قابل استفاده می شود.
چه خوب است که تلاوت قرآن، با خواندن ترجمه ی آن همراه باشد.
از آن بهتر، مطالعه ی تفسیر قرآن است، برای معارف بیشتر.
از آن برتر، نشان دادن رغبت به نکته های عمیق و ناب، که در بیانِ قرآن شناسان دیده می شود.
با قرآن انس داشته باشیم، تا بهره ی بیشتری ببریم.
پی نوشت:
1. نساء (4)، آیه ی 82، محمّد (47)، آیه ی 24.
2. ص (38)، آیه ی 29.
منبع: حکمت های سجادی (ترجمه و توضیح چهل حدیث از امام سجاد علیه السّلام)، جواد محدثی، انتشارات آستان قدس رضوی، چاپ اول (1390)
بعضی از این آداب، ظاهری است و بعضی باطنی است.
از جمله ی «آداب باطنی» در قرآن خوانی، تأمّل و تدبّر در قرآن است. قرآن با لحن گلایه آمیزی از کسانی انتقاد می کند که چرا در آیات الهی تدبر نمی کنند: «افلا یتدبّرون القرآن؟»، (1) و در آیه ای دیگر می فرماید: «ای پیامبر! این قرآن را که مبارک است، بر تو نازل کردیم تا در آیاتش تدبر کنند و خردمندان از آن پند گیرند». (2)
پس این کتاب، برای اندیشه، تأمّل و ژرف نگری است، نه سرسری خواندن و رد شدن.
تشبیهی که حضرت دارد، بسیار نیکو و زیباست.
آیه های قرآن همچون گنجینه است، درِ هر گنجینه را که باز کنند، باید به درون آن نگریست که چه جواهری در آن نهفته است.
معدن را با استخراج به ثمر می رسانند.
گنجینه ی آیات الهی هم با تفکّر و ژرف نگری، برای قاری روشن و قابل استفاده می شود.
چه خوب است که تلاوت قرآن، با خواندن ترجمه ی آن همراه باشد.
از آن بهتر، مطالعه ی تفسیر قرآن است، برای معارف بیشتر.
از آن برتر، نشان دادن رغبت به نکته های عمیق و ناب، که در بیانِ قرآن شناسان دیده می شود.
با قرآن انس داشته باشیم، تا بهره ی بیشتری ببریم.
پی نوشت:
1. نساء (4)، آیه ی 82، محمّد (47)، آیه ی 24.
2. ص (38)، آیه ی 29.
منبع: حکمت های سجادی (ترجمه و توضیح چهل حدیث از امام سجاد علیه السّلام)، جواد محدثی، انتشارات آستان قدس رضوی، چاپ اول (1390)
امام سجاد (علیه السّلام) فرمودند:
مُجالِسةُ الصّالِحینَ داعِیةٌ إلَی الصَّلاحِ؛
همنشینی با صالحان، به صلاح و رستگاری می کشاند.
کافی، ج1، ص20
شرح حدیث:
شعر زیبای سعدی را درباره ی تأثیر همنشینی حتماً به یاد دارید:
گِلی خوشبوی در حمام، روزی
رسید از دست محبوبی به دستم
بدو گفتم که مشکی یا عبیری؟
که از بوی دلاویز تو مستم
بگفتا من گِلی ناچیز بودم
ولیکن مدّتی با گُل نشستم
کمال همنشین در من اثر کرد
وگرنه من همان خاکم که هستم (1)
و این همان تمثیلی است که در روایات آمده است.
حدیث است: وقتی باد و نسیم، از لجنزار و مزبله می گذرد، با خودش بوی تعفن و بد به مشامها می رساند. ولی وقتی از گلستان می گذرد، عطر گلها را با خود می آورد. (2)
همنشینی با دیگران چنین است.
هم خوبان بر ما تأثیر می گذارند، هم بدان.
همنشینی با نیکان، انسان را به نیکی و صلاح می کشاند.
همنشینی با بدان، اخلاق و افکار و شخصیت انسان را تباه می کند.
تو اول بگو با کیان زیستی
پس آن گه بگویم که تو کیستی
توصیه ی همه ی بزرگان اخلاق آن است که انسان در انتخاب دوستان و همنشینان خود بسیار دقت کند و در حلقه ی دوستان شایسته، با ایمان و اخلاق قرار گیرد تا فضای سالم و معنوی آن گونه دوستان، او را هم به وادی صلاح و خیر و نیکی بکشاند.
چه بسیارند گمراهان و فاسدانی که به سبب معاشرت با دوستان ناباب، به فساد کشیده شده اند.
و... چه بسیارند نیکانی که خوبی خود را مدیون انسانهای با ایمان و صالح هستند.
پی نوشت:
1. سعدی.
2. غررالحکم، حدیث 5839.
منبع: حکمت های سجادی (ترجمه و توضیح چهل حدیث از امام سجاد علیه السّلام)، جواد محدثی، انتشارات آستان قدس رضوی، چاپ اول (1390)
گِلی خوشبوی در حمام، روزی
رسید از دست محبوبی به دستم
بدو گفتم که مشکی یا عبیری؟
که از بوی دلاویز تو مستم
بگفتا من گِلی ناچیز بودم
ولیکن مدّتی با گُل نشستم
کمال همنشین در من اثر کرد
وگرنه من همان خاکم که هستم (1)
و این همان تمثیلی است که در روایات آمده است.
حدیث است: وقتی باد و نسیم، از لجنزار و مزبله می گذرد، با خودش بوی تعفن و بد به مشامها می رساند. ولی وقتی از گلستان می گذرد، عطر گلها را با خود می آورد. (2)
همنشینی با دیگران چنین است.
هم خوبان بر ما تأثیر می گذارند، هم بدان.
همنشینی با نیکان، انسان را به نیکی و صلاح می کشاند.
همنشینی با بدان، اخلاق و افکار و شخصیت انسان را تباه می کند.
تو اول بگو با کیان زیستی
پس آن گه بگویم که تو کیستی
توصیه ی همه ی بزرگان اخلاق آن است که انسان در انتخاب دوستان و همنشینان خود بسیار دقت کند و در حلقه ی دوستان شایسته، با ایمان و اخلاق قرار گیرد تا فضای سالم و معنوی آن گونه دوستان، او را هم به وادی صلاح و خیر و نیکی بکشاند.
چه بسیارند گمراهان و فاسدانی که به سبب معاشرت با دوستان ناباب، به فساد کشیده شده اند.
و... چه بسیارند نیکانی که خوبی خود را مدیون انسانهای با ایمان و صالح هستند.
پی نوشت:
1. سعدی.
2. غررالحکم، حدیث 5839.
منبع: حکمت های سجادی (ترجمه و توضیح چهل حدیث از امام سجاد علیه السّلام)، جواد محدثی، انتشارات آستان قدس رضوی، چاپ اول (1390)
امام سجاد (علیه السّلام) فرمودند:
کلُّ عینٍ باکیةٌ یومَ القیامَةِ إلاّ ثلاثَ عُیُونٍ: عَینٌ سَهَرَت فی
سبیلِ الله،ِ وَ عَینٌ غَضَّت عَن محارِم ِاللهِ، و عَینٌ فاضَت مِن خَشیةِ
اللهِ؛
هر چشمی در روز قیامت گریان است، مگر سه چشم: چشمی که در راه خدا بیدار
مانده (و نگهبانی داده) است، چشمی که از حرامهای الهی بسته باشد، و چشمی که
از ترس خدا گریسته است.
بحارالانوار، ج 75، ص 161
شرح حدیث:
پرهیزکاری و تقوای دنیا، در آخرت ثمر می دهد.
میوه ی نهال ایمان و عمل انسان در این جا، در روز رستاخیز به دست می آید و خداوند کریم و عادل، بنده ای را که در این جا، اهل تقوا و دینداری و رعایت حدود الهی و پرهیز از حرامها باشد، در آخرت بهره مند می سازد و او را از سختیها و هراسهای قیامت، مصون می دارد.
سه عاملی که مایه ی خرسندی و برخورداری بنده در قیامت است، عبارت است از:
- بیدارماندن شب، برای نگهبانی و مرزبانی در راه خدا.
- چشم پوشیدن از محرمات و نگاه نکردن به آنچه خدا نهی کرده است.
- گریستن در دل شب از خوف خدا در حالت عبادت و تهجّد.
در دل شب خیز و ریز، قطره اشکی ز چشم
که دوست دارم کند، گریه گنهکار ما
روز قیامت، برای خیلی ها روز حسرت و اندوه و نگرانی و اضطراب است. چشمها گریان است و احوال، پریشان و دلها نگران.
امّا کسی که در دنیا، خوف از عذاب آخرت داشته و بر گناهانش گریسته است، یا کسی که عبادتهای عاشقانه داشته است و شبها به درگاه الهی تضرّع کرده و نالیده و استغفار نموده است، از هول و هراس آخرت، ایمن است و به قرب الهی و رضوان او می رسد.
این گونه چشمهای ارزشمند که در حدیث آمده، به مراتب شرف دارد بر چشمهایی که یا در پی هوسرانی و گناه است، یا پیوسته در خواب غفلت به سر می برد.
خوشا به حال دیده های خداترس و چشمهای اشک ریز!
منبع: حکمت های سجادی (ترجمه و توضیح چهل حدیث از امام سجاد علیه السّلام)، جواد محدثی، انتشارات آستان قدس رضوی، چاپ اول (1390)
میوه ی نهال ایمان و عمل انسان در این جا، در روز رستاخیز به دست می آید و خداوند کریم و عادل، بنده ای را که در این جا، اهل تقوا و دینداری و رعایت حدود الهی و پرهیز از حرامها باشد، در آخرت بهره مند می سازد و او را از سختیها و هراسهای قیامت، مصون می دارد.
سه عاملی که مایه ی خرسندی و برخورداری بنده در قیامت است، عبارت است از:
- بیدارماندن شب، برای نگهبانی و مرزبانی در راه خدا.
- چشم پوشیدن از محرمات و نگاه نکردن به آنچه خدا نهی کرده است.
- گریستن در دل شب از خوف خدا در حالت عبادت و تهجّد.
در دل شب خیز و ریز، قطره اشکی ز چشم
که دوست دارم کند، گریه گنهکار ما
روز قیامت، برای خیلی ها روز حسرت و اندوه و نگرانی و اضطراب است. چشمها گریان است و احوال، پریشان و دلها نگران.
امّا کسی که در دنیا، خوف از عذاب آخرت داشته و بر گناهانش گریسته است، یا کسی که عبادتهای عاشقانه داشته است و شبها به درگاه الهی تضرّع کرده و نالیده و استغفار نموده است، از هول و هراس آخرت، ایمن است و به قرب الهی و رضوان او می رسد.
این گونه چشمهای ارزشمند که در حدیث آمده، به مراتب شرف دارد بر چشمهایی که یا در پی هوسرانی و گناه است، یا پیوسته در خواب غفلت به سر می برد.
خوشا به حال دیده های خداترس و چشمهای اشک ریز!
منبع: حکمت های سجادی (ترجمه و توضیح چهل حدیث از امام سجاد علیه السّلام)، جواد محدثی، انتشارات آستان قدس رضوی، چاپ اول (1390)
امام سجاد (علیه السّلام) فرمودند:
مَن قَنعَ بِما قَسمَ اللهُ لَهُ فهُو مِن اَغنَی النّاسِ؛
هر کس به آنچه خداوند برایش تقسیم کرده و روزی داده، قانع باشد، او از بی نیازترین مردم است.
بحارالانوار، ج75، ص 158
شرح حدیث:
گاهی بعضی افراد، با آن که از ثروت و مُکنت برخوردارند، همچنان چشمشان گرسنه است وتا دم مرگ، حریص و افزون طلب هستند.
بعضی هم از سرمایه ی «قناعت» برخوردارند و از خصلت ناپسند و ذلّت آور حرص و آز، رهایند. اینان، همواره احساس بی نیازی و غنا می کنند، زیرا از «گنج قناعت» برخوردارند، آن گونه که حضرت علی علیه السّلام فرموده است:
«القناعَةُ مالٌ لایَنفَدُ» (1)
«قناعت، ثروتی پایان ناپذیر است.»
خداوند، براساس مصلحت بندگان و نظر و اراده ی حکیمانه ی خود، به آنان روزی می دهد. کسی که راضی و قانع و به آنچه خداوند سهم او قرار داده است خرسند است، همیشه آرام و آسوده بوده و از رنج درونی که حریصان گرفتار آن هستند، رهاست.
انسان قانع، نه چشم طمع به مال دیگران دارد، نه دائم در پی افزودن مال خویش است. از این رو، خود را بی نیاز و غنی می بیند و راحت است.
با قناعت می توان آزاد زیست
هر که قانع نیست، حالش بردگی است
هر که را مصرف ز حدّ افزون بود
عاقبت افسرده و دلخون بود
باید از اسرافها مانع شویم
رو به «فرهنگ قناعت» آوریم (2)
سیره ی پیشوایان دین و پرورش یافتگان مکتب اهل بیت علیه السّلام هم همین فرهنگ را به ما می آموزد و ایمان به خدا و توکل بر او هم، مسلمان را به روزیِ تقسیم شده از سوی خداوند، راضی و قانع می سازد.
البته، وظیفه ی تلاش برای امرار معاش، به جای خود باقی است و مقدس است، ولی قناعت و دوری از حرص و آز هم، یک ارزش به شمار می آید.
پی نوشت:
1. نهج البلاغه، حکمت 57.
2. از نویسنده.
منبع: حکمت های سجادی (ترجمه و توضیح چهل حدیث از امام سجاد علیه السّلام)، جواد محدثی، انتشارات آستان قدس رضوی، چاپ اول (1390)
بعضی هم از سرمایه ی «قناعت» برخوردارند و از خصلت ناپسند و ذلّت آور حرص و آز، رهایند. اینان، همواره احساس بی نیازی و غنا می کنند، زیرا از «گنج قناعت» برخوردارند، آن گونه که حضرت علی علیه السّلام فرموده است:
«القناعَةُ مالٌ لایَنفَدُ» (1)
«قناعت، ثروتی پایان ناپذیر است.»
خداوند، براساس مصلحت بندگان و نظر و اراده ی حکیمانه ی خود، به آنان روزی می دهد. کسی که راضی و قانع و به آنچه خداوند سهم او قرار داده است خرسند است، همیشه آرام و آسوده بوده و از رنج درونی که حریصان گرفتار آن هستند، رهاست.
انسان قانع، نه چشم طمع به مال دیگران دارد، نه دائم در پی افزودن مال خویش است. از این رو، خود را بی نیاز و غنی می بیند و راحت است.
با قناعت می توان آزاد زیست
هر که قانع نیست، حالش بردگی است
هر که را مصرف ز حدّ افزون بود
عاقبت افسرده و دلخون بود
باید از اسرافها مانع شویم
رو به «فرهنگ قناعت» آوریم (2)
سیره ی پیشوایان دین و پرورش یافتگان مکتب اهل بیت علیه السّلام هم همین فرهنگ را به ما می آموزد و ایمان به خدا و توکل بر او هم، مسلمان را به روزیِ تقسیم شده از سوی خداوند، راضی و قانع می سازد.
البته، وظیفه ی تلاش برای امرار معاش، به جای خود باقی است و مقدس است، ولی قناعت و دوری از حرص و آز هم، یک ارزش به شمار می آید.
پی نوشت:
1. نهج البلاغه، حکمت 57.
2. از نویسنده.
منبع: حکمت های سجادی (ترجمه و توضیح چهل حدیث از امام سجاد علیه السّلام)، جواد محدثی، انتشارات آستان قدس رضوی، چاپ اول (1390)
